Một số bí quyết chăm sóc sức khỏe cho mẹ sau sinh

Sau khi sinh, sức khỏe của mẹ cần được chăm sóc kỹ lưỡng để nhanh chóng phục hồi và đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho cả mẹ và bé. Việc giảm đau, đảm bảo chế độ ăn uống dinh dưỡng và thời gian nghỉ ngơi hợp lý, cùng với việc phòng ngừa các biến chứng sau sinh là những bước quan trọng không thể bỏ qua. 

Bài viết này, LoveMom sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức và bí quyết cần thiết để chăm sóc sức khỏe cho mẹ sau sinh một cách toàn diện, giúp mẹ mau chóng lấy lại sức khỏe và sẵn sàng cho hành trình nuôi dạy bé yêu.

Tại sao phải chăm sóc sức khỏe cho mẹ sau sinh?

Quá trình mang thai và vượt cạn đã tạo ra nhiều thay đổi lớn cho cơ thể người mẹ, cả về thể chất lẫn tinh thần. Chăm sóc sức khỏe cho sau sinh mẹ đúng cách vô cùng quan trọng bởi:

• Phục hồi sức khỏe, nhanh lành vết thương: Giúp cơ thể người mẹ hồi phục nhanh hơn, giảm đau đớn sau sinh, vết mổ hoặc vết khâu tầng sinh môn mau lành, tăng cường đề kháng để mẹ khỏe mạnh.
• Giảm nguy cơ các biến chứng nguy hiểm: Nhiễm trùng, băng huyết sau sinh, sản giật sau sinh, tắc tia sữa, viêm tuyến vú,… là những biến chứng có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của mẹ, việc chăm sóc cẩn thận giúp hạn chế những rủi ro này.
• Cải thiện sức khỏe tinh thần: Làm mẹ là một trải nghiệm tuyệt vời nhưng cũng gây nhiều áp lực, lo lắng. Chăm sóc tốt giúp mẹ giảm stress, lấy lại tinh thần thoải mái, giảm nguy cơ trầm cảm sau sinh.
• Đảm bảo đủ sức khỏe để chăm con: Chăm bé sơ sinh là một việc vô cùng vất vả. Có sức khỏe tốt, mẹ mới có thể chăm lo cho con và cả bản thân một cách chu đáo.
• Có nguồn sữa mẹ dồi dào: Dinh dưỡng hợp lý, tinh thần thoải mái, và vận động nhẹ nhàng hỗ trợ cho việc tiết sữa mẹ, đảm bảo nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho em bé.

Một số bí quyết chăm sóc sức khỏe cho mẹ sau sinh

Sau khi trải qua quá trình mang thai và sinh nở, cơ thể người mẹ có nhiều thay đổi về thể chất và tinh thần. Việc chăm sóc sức khỏe sau sinh đóng vai trò quan trọng trong việc giúp mẹ:

Giảm đau cho mẹ sau sinh

Sau ca sinh, để cơ thể hồi phục nhanh, bên cạnh việc chăm sóc vết thương, thực hiện chế độ dinh dưỡng và đi lại sau sinh đúng cách, việc giảm đau cho mẹ mới sinh cũng phải đặc biệt quan tâm. Bởi sau khi sinh thì các mẹ thường sẽ bắt buộc đối mặt mang các cơn đau vết mổ, vết rách tầng sinh môn mang tần suất khác nhau. Việc được giảm đau đúng phương pháp giúp các mẹ bớt mệt mỏi, bình phục sức lực sớm hơn sau giai đoạn vượt cạn.

• Với mẹ sinh thường bị rạch tầng sinh môn: Để giảm đau và vết khâu mau lành, bạn hãy sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ, quan tâm vệ sinh đúng phương pháp theo hướng dẫn của viên chức y tế. Mẹ hãy rửa vùng kín bằng nước ấm để bớt đau, sau đấy sử dụng khăn mềm thấm khô. Nếu sốt cao hoặc đau quá nhiều, bạn bắt buộc đi khám vì đó mang thể là dấu hiệu nhiễm trùng.
• Với các mẹ sinh mổ: Có thể sử dụng những loại thuốc mang đựng thành phần giảm đau, ví dụ như acetaminophen cho bạn uống để giảm đau. Tuy nhiên, thay vì dùng thuốc giảm đau nhiều, việc phấn đấu cử động thuộc hạ tại giường, ngồi dậy và vận động chậm rãi cũng giúp bạn giảm đau và bình phục nhanh hơn. Sau khoảng 12-24 giờ, bạn cần cố gắng ngồi dậy, đứng lên và tập đi bộ chậm rãi. Điều này nhằm giảm áp lực trong ổ bụng, nâng cao lưu thông máu, giúp ngăn ngừa viêm phổi, táo bón và ngăn sự hình thành các cục máu đông gây thuyên tắc mạch, thuyên tắc phổi…

Để vết thương sau sinh nhanh lành và không bị nhiễm trùng, các mẹ mới sinh hãy:

• Thay băng và vệ sinh vết thương hằng ngày, giảm thiểu chà xát mạnh
• Cắt chỉ đúng hẹn
• Giữ vết thương khô ráo
• Thay băng vệ sinh mỗi 4-6 giờ/lần
• Không mặc đồ chật chội cũng như đeo đai bụng quá sớm
• Vệ sinh vùng kín đúng cách, ngày 2-3 lần, giảm thiểu ngâm rửa, thụt rửa
• Không kiêng tắm sau sinh, giữ vệ sinh cơ thể hằng ngày.
• Uống đủ nước, chế độ ăn đảm bảo dinh dưỡng, đủ vitamin, khoáng chất, tăng cường rau xanh, hoa quả để vết thương sớm hồi phục và hạn chế táo bón sau sinh.
• Vận động sớm, hài hòa có tập tành phù hợp, bên cạnh đó cũng tránh di chuyển mạnh làm cho liên quan đến vết thương.
• Nghỉ ngơi hợp lý, hạn chế khiến cho việc lại sớm ngay sau sinh. Đồng thời giữ ý thức thoải mái, hạn chế căng thẳng, lo lắng.
• Kiêng quan hệ trong thời kỳ hậu sản.

Chế độ dinh dưỡng khoa học

“Ăn gì để mau lại sức?” là băn khoăn của nhiều mẹ sau sinh. Hãy lưu ý những nguyên tắc sau:

• Đảm bảo đủ dưỡng chất: Ăn uống đa dạng, cân bằng các nhóm thực phẩm protein (thịt, cá, trứng, đậu…), chất xơ (rau củ, trái cây…), chất béo tốt, tinh bột có lợi,…
• Bổ sung các vi chất quan trọng: Đặc biệt là sắt, canxi, vitamin nhóm B, vitamin D. Uống viên bổ sung theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Uống đủ nước: Mỗi ngày mẹ nên uống đủ 2-3 lít nước, có thể dùng thêm sữa ít béo, nước trái cây để tăng lượng nước cho cơ thể.
• Hạn chế những thực phẩm không tốt: Đồ ăn cay nóng, chiên xào nhiều dầu mỡ, nước uống có gas, chứa cồn, chất kích thích.

>>> Xem thêm: Một Số Lưu Ý Về Chế Độ Dinh Dưỡng Cho Mẹ Sau Sinh

Nghỉ ngơi hợp lý, vận động nhẹ nhàng

• Dành thời gian nghỉ ngơi, ngủ đủ giấc: Tranh thủ ngủ khi con ngủ, nhờ sự giúp đỡ của người thân để chăm sóc bản thân tốt hơn.
• Vận động nhẹ nhàng, phù hợp: Sau vài ngày, mẹ có thể tập đi lại nhẹ nhàng, tập các bài tập phục hồi sau sinh theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc các chuyên gia uy tín.
• Tránh làm việc nặng, khuân vác: Ảnh hưởng đến vết mổ và quá trình hồi phục của cơ thể.

Chăm sóc sức khỏe tinh thần

• Chia sẻ cảm xúc: Đừng ngại chia sẻ những khó khăn, áp lực với chồng, người thân, bạn bè.
• Đừng tự tạo áp lực cho mình: Nuôi con là một hành trình dài, hãy kiên nhẫn với bản thân và bé, đừng tạo thêm áp lực phải làm mẹ “siêu nhân”.
• Dành thời gian thư giãn: Nghe nhạc, đọc sách, xem một bộ phim nhẹ nhàng,… những hoạt động này giúp mẹ giải tỏa stress.
• Trò chuyện với những người tích cực: Năng lượng tích cực xung quanh sẽ giúp tâm trạng mẹ thoải mái hơn.

Những lưu ý chăm sóc sức khoẻ mẹ sau sinh đúng cách

Sau khi sinh em bé, dù là sinh thường hay sinh mổ thì các mẹ mới sinh cũng bị mất đi rất nhiều sinh lực . Vì vậy nạp dinh dưỡng sau sinh sao cho chuẩn chỉnh và kết hợp nghỉ ngơi hồi phục là vấn đề rất quan trọng Tuy nhiên, để giảm thiểu tăng cân, táo bón sau sinh thì cần phải:

• Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong quá trình phục hồi sau sinh. Ăn thực phẩm giàu chất xơ ( rau, các loại trái cây như táo, ổi…)
• Uống nhiều nước: Giúp cơ thể thanh lọc, hỗ trợ tiêu hóa và tiết sữa
• Hạn chế thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, đồ ngọt: Ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa và chất lượng sữa mẹ.
• Chế độ ăn cân bằng dinh dưỡng (tỉ lệ pro/carb/fat hợp lý và không mất cân bằng như quá nhiều fat hoặc carb)
• Ngủ đủ giấc giúp mẹ lấy lại sức khỏe và tinh thần, các mẹ hãy: Ngủ ít nhất 7-8 tiếng mỗi ngày, ngủ cùng con để tiện chăm sóc bé, Nhờ người thân hỗ trợ việc nhà để có thời gian ngủ, …
• Vận động giúp cơ thể mẹ mau chóng phục hồi và lấy lại vóc dáng

Lưu ý: Với những mẹ mới sinh vốn đã thừa cân quá nhiều khi sở hữu thai nên kiểm soát khẩu phần ăn, cân bằng thực phẩm. Như đã đề cập ở trên thì các mẹ sau sinh cần phải uống nhiều nước, uống sữa ít béo, ăn thêm các cái hạt  cho bà bầu. Ngoài ra, hãy  âu yếm bé thường xuyên, cho bé bú mẹ bất cứ lúc nào con muốn để kích thích thân thể tiết sữa. Trong khoảng 3 tháng sau sinh, vẫn nên duy trì việc uống viên bổ sung sắt, canxi …

Các mẹ gặp rất nhiều lo âu và stress về việc chăm con ra sao, làm thế nào có nhiều sữa, làm sao để lấy lại vóc dáng sau sinh… Những điều này vô hình chung tạo áp lực nặng nề lên người mẹ. Những vấn đề này các mẹ cần phải chia sẻ đối với người thân và gia đình để giảm bớt áp lực. Quá trình mang thai sinh nở khiến mẹ mất một lượng sắt và canxi lớn.

Vì vậy sau sanh  sắt và canxi là 2 loại vitamin quan trọng nhất cần phải bổ sung vì việc này giúp cơ thể mau chóng phục hồi cũng như cung cấp đủ các khoáng chất này cho bé qua sữa mẹ. Lưu ý là mẹ không nên dùng các loại thuốc không rõ nguồn gốc, nhất là các loại thuốc đặt hay thụt rửa được rao bán trôi nổi trên thị trường.

Việc trở thành mẹ, nhất là lần đầu làm mẹ, là một thay đổi khá lớn đối với phụ nữ và cần nhiều sự làm quen cũng như thích nghi. Để đảm bảo việc ăn uống, ngủ nghỉ, vận động hợp lý thì bạn nên kêu gọi sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè trong những việc nhà và trông nom em bé. Ngoài ra thì việc tạo niềm vui cho bản thân cũng được chú ý. Bạn nên có những buổi đi gặp bạn bè, tán gẫu, làm một số điều mình thích trong phạm vi cho phép của bác sĩ và hợp với cơ thể của mình cũng là điều rất quan trọng.

Thêm vào đó, việc sở hữu con cũng đem đến những thay đổi trong thúc đẩy gia đình. Bạn mang thể sở hữu ít thời gian chất lượng dành cho chồng hoặc các thành viên khác hơn. Điều này sẽ bắt buộc sự nhẫn nại và thích nghi từ từ. Gia đình nào cũng trải qua các khó khăn ban đầu này nhưng việc sắp xếp, thích ứng sẽ dần dễ hơn theo thời gian. Quan trọng là việc đàm đạo với nhau về các vấn đề một cách cởi mở, tôn trọng và có tính xây dựng, hướng tới việc đáp ứng những nhu cầu của những thành viên gia đình một cách hiệu quả.

Phòng ngừa biến chứng sau sinh

Các mẹ sau sinh có thể gặp phải một số biến chứng rất nguy hiểm mà không biết. Vì vậy phải nắm rõ dấu hiệu cảnh báo các biến chứng sau sinh có thể giúp mẹ được thăm khám và chăm sóc kịp thời.

Các biến chứng mẹ có thể gặp

Mẹ bị nhiễm trùng sau sinh thường có các triệu chứng như:

• Sốt cao: Một trong những dấu hiệu phổ biến của nhiễm trùng sau sinh là sốt cao, thường trên 38°C.
• Đau và sưng: Mẹ có thể trải qua đau và sưng tại vùng chậu, tử cung hoặc vùng vết mổ nếu đã thực hiện phẫu thuật. Đau có thể lan rộng đến các khu vực khác như bụng dưới hoặc lưng.
• Mệt mỏi và yếu đuối: Nhiễm trùng sau sinh có thể làm cho mẹ cảm thấy mệt mỏi và yếu đuối nhiều hơn so với bình thường.
• Đau ngực: Nếu mẹ đang cho con bú, nhiễm trùng sau sinh có thể gây đau ngực, viêm nhiễm vùng vú, hoặc viêm nhiễm tuyến vú.
• Khối u đau: Mẹ có thể cảm thấy khối u đau, sưng hoặc nhạy cảm khi tiếp xúc với vùng chậu hoặc tử cung.
• Bất thường về lochia: Nếu mẹ thấy lochia (chất ra sau khi sinh) có màu sắc, mùi hôi, hoặc số lượng tăng đáng kể, đó có thể là một dấu hiệu của nhiễm trùng.

 Băng huyết sau sinh:

• Âm đạo chảy quá nhiều máu
• Đau bụng dưới
• Sốt
• Đổ mồ hôi nhiều
• Chỉ số huyết áp giảm (nếu có theo dõi huyết áp tại nhà)

Bế sản dịch (bế sản dịch sau sinh mổ)

• Sản dịch rất ít và có mùi hôi đi kèm với các triệu chứng như sốt. Đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng cổ tử cung hay các phần phụ khác như vòi trứng, ống dẫn trứng…
• Đau bụng dưới, đôi lúc sẽ có cơn đau âm ỉ. Đau nhiều khi ấn vào khu vực đáy tử cung.
• U cứng có dạng cục, nổi rõ khi sờ.

Sản giật sau sinh:

• Mất thị lực tạm thời hoặc nhìn mờ, trở nên nhạy cảm với ánh sáng
• Có cảm giác buồn nôn, đau đầu nghiêm trọng hoặc đau bụng (dưới xương sườn phải)
• Lượng nước tiểu giảm
• Tăng cân đột ngột (tăng khoảng 1kg/tuần)
• Chân và mặt sưng lên.

 Băng huyết sau sinh:

• Âm đạo chảy quá nhiều máu
• Đau bụng dưới
• Sốt
• Đổ mồ hôi nhiều
• Huyết áp tụt(nếu có theo dõi huyết áp tại nhà)

Bế sản dịch (bế sản dịch sau sinh mổ)

• Dịch tiết rất ít và có mùi hôi khó chịu đi kèm có những triệu chứng như sốt. Đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng cổ tử cung hay các phần phụ khác như vòi trứng, ống dẫn trứng…
• Đau bụng dưới, đôi lúc sẽ có những cơn đau âm ỉ. Đau  khi ấn vào khu vực đáy tử cung.
• U cứng với dạng cục, nổi rõ lúc sờ.

Sản giật sau sinh:

• Mất thị lực tạm thời hoặc nhìn mờ, trở thành nhạy cảm có ánh sáng
• Có cảm giác buồn nôn, đau đầu nghiêm trọng hoặc đau bụng (dưới xương sườn phải)
• Lượng nước tiểu ít dần
• Tăng cân đột ngột
• Có dấu hiệu sưng ở chân và mặt

Cách phòng ngừa

Để phòng ngừa các biến chứng kể trên, quan trọng nhất vẫn là chăm sóc vết thương tầng sinh môn, vết mổ đúng cách, đảm bảo vết thương khô ráo nhằm giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng, dùng đúng đủ thuốc được bác sĩ kê sau sinh, đồng thời cần ăn uống đủ dinh dưỡng, đủ chất, nhất là tăng cường các loại vitamin và khoáng chất.

Ngoài ra, mẹ cũng đừng quên cho con bú sớm, bú tích cực nhằm giúp duy trì sữa mẹ đồng thời giúp tử cung co bóp, tống sản dịch. Một lời khuyên nữa là các mẹ không nên kiêng cữ quá nhiều, ví dụ như: kiêng tắm sau sinh, kiêng đánh răng, kiêng ánh nắng…. Mẹ mới sinh cần chú ý giữ vệ sinh cơ thể, việc tiếp xúc ánh nắng sáng sớm, chiều tối giúp mẹ tổng hợp vitamin D, giúp hấp thu và chuyển hóa canxi…

Mẹ cũng đừng quên chú ý các bất thường trên cơ thể mình như: sốt, chảy máu, chảy dịch, mủ bất thường hay sưng đỏ ở vết thương, đau nhiều, sản dịch hôi, sản dịch có cục máu đông, màu sắc bất thường… để khám kịp thời trước khi có các biến chứng nặng nề. Đồng thời nhớ khám lại theo lịch hẹn khám hậu sản của bác sĩ.

Trường hợp mẹ đang gặp phải một trong các dấu hiệu của một biến chứng kể trên, ngoài việc đi khám sớm, thì mẹ không nên dùng thuốc chưa có chỉ định của bác sĩ, tuy nhiên cũng đừng quá lo lắng. Mẹ hãy chú ý những thay đổi của cơ thể, để có thể liệt kê đầy đủ cho bác sĩ các triệu chứng mình gặp. Đừng nên quá lo lắng, căng thẳng và không nên bỏ bữa. Việc có thể trạng tốt mới giúp mẹ nhanh chóng phục hồi. Và điều quan trọng nhất vẫn là hãy đi khám sớm, đừng trì hoãn bởi bất cứ lý do gì.

Để phòng ngừa những biến chứng như ở trên, điều quan trọng nhất vẫn là chăm sóc vết thương, vết mổ đúng cách, bảo đảm vết thương khô ráo nhằm hạn chế nguy cơ nhiễm trùng, cần ăn uống đủ dinh dưỡng, đủ chất, nhất là nâng cao cường các cái vitamin và khoáng chất (ưu tiên sắt và canxi). Ngoài ra, mẹ cũng đừng quên cho con bú sớm, bú tích cực nhằm giúp duy trì sữa má đồng thời giúp tử cung co bóp, tống sản dịch. Nhớ sử dụng các loại thuốc mà bác sĩ kê cho, tránh tự ý sử dụng thuốc khác.

Một lời khuyên nữa của Lovemom là những mẹ không buộc phải kiêng quá nhiều, ví dụ như: kiêng tắm sau sinh, kiêng đánh răng, kiêng ánh nắng…. Mẹ mới sinh buộc phải chú ý giữ vệ sinh cơ thể, việc xúc tiếp ánh nắng sáng sớm, chiều tối giúp má tổng hợp vitamin D3 (loại vitamin rất khó để nạp đủ qua đường ăn uống), giúp tiếp nhận và chuyển hóa canxi…

Và hãy đặc biệt chú ý  những bất thường trên cơ thể mình như: sốt, chảy máu, chảy dịch, mủ bất thường hay sưng đỏ ở vết thương, đau nhiều, sản dịch hôi, sản dịch sở hữu cục máu đông, màu dung nhan bất thường… để khám kịp thời trước khi với những biến chứng nặng nề. Đồng thời nhớ khám lại theo lịch hẹn khám định kỳ.

>>> Tham khảo thêm: 10 nguyên nhân khiến mẹ tiết sữa sau sinh ít đi

Kết luận

Chăm sóc sức khỏe sau sinh là việc làm vô cùng quan trọng giúp mẹ phục hồi sức khỏe và lấy lại tinh thần sau khi trải qua quá trình sinh nở. Hy vọng những thông tin trong bài viết này sẽ giúp ích cho mẹ trong việc chăm sóc bản thân tốt nhất.

Liên hệ hotline 0707 856 800 hoặc email: seothongsua@gmail.com để được tư vấn hỗ trợ và giải đáp thắc mắc về vấn đề chăm sóc sức khỏe sau khi sinh giúp quá trình nuôi con bằng sữa mẹ của mẹ thuận lợi và hiệu quả nhé.

Liên hệ ngay với chúng tôi