Nôn trớ là hiện tượng thức ăn hoặc sữa trào ngược lên thực quản và tràn ra ngoài miệng mà bé không kiểm soát được, thường xảy ra ở trẻ sơ sinh do hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện. Mặc dù khá bình thường và hiếm khi báo hiệu vấn đề nghiêm trọng, nôn trớ vẫn khiến nhiều ba mẹ lo lắng.
Bài viết này từ Dịch vụ Thông Tắc Sữa LoveMom sẽ cung cấp cho bạn kiến thức cần thiết để xử lý nôn trớ ở trẻ sơ sinh, cùng các thông tin hữu ích như nguyên nhân, triệu chứng, và cách chăm sóc bé đúng cách.
Nôn trớ ở trẻ sơ sinh là gì?
Nôn trớ là hiện tượng trẻ đẩy mạnh thức ăn, sữa từ dạ dày ngược lên thực quản và trào ra ngoài miệng một cách đột ngột, không kiểm soát. Biểu hiện này thường gặp ở trẻ sơ sinh do hệ tiêu hóa chưa phát triển hoàn thiện. Mặc dù nôn trớ là hiện tượng phổ biến và thường vô hại, cha mẹ cũng cần chú ý theo dõi các triệu chứng đi kèm để phân biệt nôn trớ sinh lý và bệnh lý, đảm bảo chăm sóc bé đúng cách.
Phân biệt giữa nôn trớ sinh lý và nôn trớ bệnh lý
Nôn trớ sinh lý:
- Thường xảy ra ngay hoặc sau khi trẻ bú.
- Lượng sữa trào ra ít, bé vẫn tăng cân đều đặn.
- Không kèm theo các triệu chứng bất thường như sốt, tiêu chảy, quấy khóc liên tục,…
- Thuyên giảm dần và tự khỏi khi hệ tiêu hóa của bé trưởng thành, thường sau 12 tháng tuổi.
Nôn trớ bệnh lý:
- Trớ nhiều, liên tục và kéo dài.
- Nôn vọt (bắn thành tia).
- Nôn ra chất có màu xanh, vàng, lẫn dịch mật hoặc máu.
- Kèm theo các triệu chứng bất thường: sốt, tiêu chảy, chướng bụng, sụt cân, chậm phát triển, mất nước, lờ đờ,…
- Đòi hỏi sự can thiệp y tế và điều trị kịp thời để tránh các biến chứng nguy hiểm.
Nguyên nhân gây nôn trớ ở trẻ sơ sinh
1. Nguyên nhân sinh lý
- Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Do cơ vòng dưới thực quản (giữa thực quản và dạ dày) của bé còn yếu, thức ăn dễ trào ngược lên. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất khiến trẻ sơ sinh bị nôn trớ.
- Nôn trớ sau khi bú: Bé bú quá no, bú vội, nuốt nhiều khí, hoặc dạ dày đầy dẫn đến trào ngược thức ăn.
- Thay đổi tư thế đột ngột: Sau khi bú, bé được thay đổi tư thế quá nhanh khiến thức ăn trong dạ dày chưa kịp tiêu hóa, dễ bị trào ngược.
2. Nguyên nhân bệnh lý
- Nhiễm trùng: Nhiễm trùng đường tiêu hóa (rotavirus, norovirus), tai, hoặc đường tiết niệu có thể gây nôn trớ ở trẻ.
- Dị ứng thực phẩm: Dị ứng sữa công thức, sữa bò, hoặc thực phẩm khác dẫn đến nôn trớ, tiêu chảy, nổi mẩn đỏ,…
- Tắc ruột: Do dị tật bẩm sinh hoặc tắc nghẽn đường ruột vì lý do khác, bé có thể bị nôn trớ, táo bón,…
- Bệnh lý về thần kinh: Tăng áp lực nội sọ, u não,… là một số bệnh lý thần kinh có thể khiến trẻ nôn trớ.
Lưu ý:
- Nôn trớ sinh lý thường không nguy hiểm và tự khỏi khi bé lớn hơn.
- Nôn trớ bệnh lý có thể là dấu hiệu của bệnh lý tiềm ẩn nghiêm trọng, cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Triệu chứng nôn trớ ở trẻ sơ sinh
Nôn thức ăn hoặc sữa: Đây là triệu chứng đầu tiên và dễ nhận thấy nhất khi trẻ bị nôn trớ. Tùy vào tình trạng nôn (sinh lý hay bệnh lý) mà lượng chất nôn ra, lực nôn,… sẽ có sự khác biệt.
Các triệu chứng thường kèm theo nôn trớ:
- Buồn nôn, khó chịu, quấy khóc: Trẻ có thể tỏ ra bứt rứt, khó chịu, hay quấy khóc trước khi bị nôn trớ.
- Mệt mỏi, lờ đờ: Tình trạng này có thể xuất hiện sau khi bé nôn.
- Sốt, tiêu chảy hoặc táo bón: Triệu chứng đặc trưng của các vấn đề về đường tiêu hóa.
- Chướng bụng: Bé có cảm giác bụng đầy hơi, khó chịu, đôi khi cứng hơn bình thường.
- Sụt cân, chậm phát triển: Bé nôn trớ nhiều, ảnh hưởng đến hấp thu dinh dưỡng, kéo dài có thể cản trở phát triển.
- Mất nước: Biểu hiện qua các dấu hiệu như khô miệng, môi khô, khóc không ra nước mắt, tiểu ít, nước tiểu có màu sẫm.
Quan trọng: Cha mẹ cần quan sát kỹ các biểu hiện và triệu chứng đi kèm với nôn trớ của bé. Một số triệu chứng nghiêm trọng như sốt cao, nôn ra máu, tiêu chảy liên tục, mất nước, lừ đừ… cho thấy bé có thể bị nôn trớ bệnh lý, cần đưa bé đi khám bác sĩ nhi khoa ngay lập tức.
>>> Xem thêm: Tắc Tia Sữa Là Gì? Nên Làm Gì Khi Bị Tắc Tia Sữa Sau Sinh
Cách xử lý nôn trớ ở trẻ sơ sinh
Khi bé bị nôn trớ, điều quan trọng nhất là cha mẹ cần giữ bình tĩnh và xử lý đúng cách để đảm bảo an toàn và sức khỏe cho bé. Dưới đây là các bước xử lý nôn trớ ở trẻ sơ sinh:
- Đặt bé đúng tư thế:
- Nhanh chóng đặt bé nằm nghiêng sang một bên, để tránh bé sặc chất nôn.
- Giữ đầu bé cao hơn thân mình để bé dễ dàng nuốt nước bọt và chất nôn trào ngược lên.
- Tuyệt đối không đặt bé nằm ngửa hoặc bế đứng vì có thể khiến bé sặc.
- Vệ sinh cho bé:
- Dùng khăn mềm lau sạch mặt và miệng bé sau khi bé nôn.
- Thay quần áo bị dính chất nôn cho bé.
- Rửa tay sạch sẽ sau khi vệ sinh cho bé.
- Cho bé bú hoặc uống sữa mẹ theo nhu cầu:
- Ngay cả khi bị nôn, bé vẫn cần tiếp tục bú hoặc uống sữa mẹ để bổ sung dinh dưỡng và nước.
- Nếu bé bú bình, hãy chia nhỏ bữa ăn và cho bé bú nhiều lần hơn.
- Cho bé bú hoặc uống sữa mẹ theo nhu cầu của bé, không ép bé bú nếu bé không muốn.
- Thay đổi cách cho trẻ ăn:
- Chia nhỏ bữa ăn: Nếu bé bú bình, hãy chia nhỏ bữa ăn thành nhiều lần trong ngày.
- Ợ hơi cho bé: Sau khi bú, hãy ợ hơi cho bé nhiều lần để giúp bé thoát khí và giảm bớt tình trạng nôn trớ.
- Tránh để bé ăn quá no: Cho bé bú vừa đủ no, không nên ép bé ăn quá nhiều.
- Tránh vận động mạnh sau khi bú: Cho bé nghỉ ngơi ít nhất 30 phút sau mỗi lần bú trước khi vận động mạnh.
- Tạo môi trường thoải mái:
- Giữ cho bé ở nơi thông thoáng, mát mẻ.
- Tránh cho bé tiếp xúc với khói thuốc lá hoặc các chất kích thích khác.
- Mặc quần áo thoải mái cho bé, không quá bó sát.
- Theo dõi tình trạng cẩn thận:
- Ghi chép lại thời gian, lượng, màu sắc và tính chất của chất nôn.
- Quan sát các triệu chứng khác của bé như sốt, tiêu chảy, táo bón, quấy khóc,…
- Nếu bé có bất kỳ triệu chứng nào sau đây, hãy đưa bé đi khám bác sĩ ngay:
- Nôn trớ nhiều, liên tục, và kéo dài.
- Nôn vọt (bắn thành tia).
- Nôn ra chất có màu xanh, vàng, lẫn dịch mật hoặc máu.
- Kèm theo các triệu chứng bất thường: sốt cao, tiêu chảy liên tục, táo bón, mất nước, lừ đừ,…
Chăm sóc trẻ sơ sinh sau khi bị nôn trớ
Sau khi xử lý ban đầu tình trạng nôn trớ, cha mẹ cần chú ý tới các bước chăm sóc để bé phục hồi nhanh chóng. Dưới đây là các việc quan trọng ba mẹ cần lưu ý:
- Bổ sung nước cho bé
- Cho bé bú hoặc uống sữa mẹ theo nhu cầu. Sữa mẹ không chỉ giàu dinh dưỡng mà còn giúp bổ sung nước và điện giải cho bé.
- Nếu bé không bú, hãy cho bé uống nước oresol hoặc dung dịch điện giải từng lượng nhỏ.
- Lưu ý: Hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng những loại dung dịch này cho trẻ nhằm đảm bảo phù hợp và liều lượng.
- Theo dõi lượng nước tiểu của bé
- Quan sát xem bé có đi tiểu thường xuyên hay không. Nếu bé đi tiểu ít hoặc nước tiểu có màu sẫm, chứng tỏ bé có nguy cơ bị mất nước.
- Mất nước là một tình trạng nguy hiểm ở trẻ sơ sinh, hãy liên hệ bác sỹ ngay lập tức khi thấy dấu hiệu mất nước.
- Cho bé ăn thức ăn nhạt
- Khi bé hết nôn, hãy cho bé ăn thức ăn nhạt, mềm, dễ tiêu như cháo loãng.
- Tránh cho bé ăn thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, hoặc nhiều đường.
- Quan trọng: Trước khi áp dụng việc này, hãy tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế.
- Cho bé bú hoặc uống sữa mẹ theo nhu cầu
- Tiếp tục cho bé bú hoặc uống sữa mẹ. Sữa mẹ giúp trẻ bổ sung dinh dưỡng và tăng cường hệ miễn dịch.
- Theo dõi tình trạng của bé
- Theo dõi các triệu chứng nôn trớ (mức độ, tần suất, hình thái…) của bé.
- Nếu bé có bất kỳ triệu chứng nào bất thường sau đây, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám ngay lập tức:
- Bú kém, nôn nhiều hơn, nôn kéo dài
- Sốt, tiêu chảy, táo bón
- Mệt mỏi, lờ đờ, ngủ li bì
- Quấy khóc nhiều
- Dấu hiệu mất nước: khô môi, khóc không nước mắt, tiểu ít, nước tiểu màu sẫm,…
Kết luận
Nôn trớ là hiện tượng phổ biến ở trẻ sơ sinh do hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện. Tuy vậy, tình trạng này đôi khi khiến cha mẹ lo lắng. Bài viết cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết về nôn trớ ở trẻ sơ sinh, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng, cách xử lý và chăm sóc bé. Nếu bạn đang gặp các vấn đề về tắc tia sữa, hãy tham khảo dịch vụ thông tắc tia sữa an toàn, hiệu quả tại nhà của Love Mom.
Một số câu hỏi thường gặp về nôn trớ ở trẻ sơ sinh
- Câu hỏi 1: Nôn trớ ở trẻ sơ sinh có nguy hiểm không?Hầu hết các trường hợp nôn trớ ở trẻ sơ sinh đều không nguy hiểm và do nguyên nhân sinh lý. Hệ tiêu hóa của trẻ sơ sinh chưa hoàn thiện, cơ vòng dạ dày thực quản còn yếu, dẫn đến tình trạng trào ngược thức ăn. Nôn trớ sinh lý thường có các đặc điểm sau:
- Xảy ra sau khi bú hoặc ăn
- Không kèm theo các triệu chứng khác như sốt, tiêu chảy, hoặc mất nước
- Không ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của bé
- Xảy ra nhiều hơn, thường xuyên hơn nôn trớ sinh lý
- Kèm theo các triệu chứng khác như sốt, tiêu chảy, hoặc mất nước
- Ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của bé
- Câu hỏi 2: Nên cho bé uống thuốc gì khi bị nôn trớ?Không nên cho bé uống thuốc khi bị nôn trớ mà không có chỉ định của bác sĩ. Một số loại thuốc có thể làm tăng nguy cơ nôn trớ ở trẻ sơ sinh. Thay vào đó, bạn nên:
- Bổ sung nước cho bé bằng cách cho bé bú hoặc uống sữa mẹ theo nhu cầu.
- Theo dõi lượng nước tiểu của bé để đảm bảo bé không bị mất nước.
- Cho bé ăn thức ăn nhạt, dễ tiêu hóa như cháo loãng.
- Theo dõi tình trạng của bé và đưa bé đi khám bác sĩ nếu bé có bất kỳ triệu chứng bất thường nào.
- Câu hỏi 3: Làm thế nào để phòng ngừa nôn trớ ở trẻ sơ sinh?Bạn có thể phòng ngừa nôn trớ ở trẻ sơ sinh bằng cách:
- Cho bé bú hoặc ăn đúng tư thế.
- Chia nhỏ bữa ăn cho bé thành nhiều bữa nhỏ hơn.
- Ợ hơi cho bé sau khi bú hoặc ăn.
- Tránh cho bé ăn quá no.
- Tránh cho bé vận động mạnh sau khi bú hoặc ăn.
- Giữ cho bé ở nơi thông thoáng, mát mẻ.
- Câu hỏi 4: Nên cho bé ăn gì sau khi bị nôn trớ?Sau khi bị nôn trớ, bé cần được bù nước và điện giải. Bạn nên cho bé bú hoặc uống sữa mẹ theo nhu cầu. Nếu bé không bú, hãy cho bé uống nước oresol hoặc dung dịch điện giải theo hướng dẫn của bác sĩ. Khi bé đã bù đủ nước và điện giải, bạn có thể cho bé ăn thức ăn nhạt, dễ tiêu hóa như cháo loãng. Tránh cho bé ăn thức ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, hoặc nhiều đường.
Last Updated on 27/05/2024 by dichvudainam
